Τάξη: Β΄- Γ΄ Γυμνασίου
Υπεύθυνος Καθηγητής: Παπαδόπουλος Αθανάσιος
Ποιός είναι τελικά ο άλλος για εμάς τους χριστιανούς ; (Συντάκτης βοηθητικού κειμένου π. Σπυρίδων Σκουτής 30 Αυγ, 2019)
Ποιός είναι τελικά ο άλλος για τον καθένα μας ;
Ο Ζαν-Πολ Σάτρ έλεγε ότι : “Κόλαση είναι οι άλλοι”.
Για εμάς τους Ορθοδόξους ο άλλος μπορεί να γίνει η κόλαση μου αν το επιτρέψω στον εαυτό μου από την μία, και αν το επιτρέψω στον άλλον από την άλλη.
Για εμάς τους Ορθόδοξους χριστιανούς, ο άλλος είναι το σκαλοπάτι για τον ουρανό, είναι ο αδερφός μας, η οικογένεια μας, είναι μέλος του σώματος του Χριστού. Γι’ αυτό όταν κάνουμε κακό σε κάποιον, είτε με λόγια, είτε με πράξεις στην ουσία αυτοτραυματιζόμαστε. Σαν να παίρνουμε ένα μαχαίρι και να τραυματίζουμε κάποιο μέλος του σώματος μας. Οφείλουμε σε κάθε άνθρωπο να βλέπουμε την εικόνα του Νυμφίου Χριστού. Ο άνθρωπος, αγαπητοί μου, δεν “ΕΙΝΑΙ” αλλά “ΓΙΝΕΤΑΙ”. Και αυτό το “γίνεται” έχει πολλές παραμέτρους με κύριο θεμελίωμα την προσωπική ελευθερία του καθενός.
Στον χώρο όμως της Βασιλείας του Θεού -της θεανθρώπινης κοινωνίας, που λέγεται Εκκλησία– στην οποία κυριαρχεί ο «νους Χριστού», και αποβλέπει να καταστεί κοινωνία αγαπωμένων προσώπων, ο άλλος είναι ο αδελφός, η εικόνα του Θεού. «Είδες τον άνθρωπόν σου; Είδες Κύριον τον Θεόν σου», λένε οι άγιοι Πατέρες (Αββάς Δωρόθεος). Αυτό σημαίνει, να βλέπουμε τον άλλον, ως να είναι ο ίδιος ο Θεός, αφού είναι εικόνα Του. Και αυτό, που θα ρυθμίζει τη σχέση μας με τον άλλο, να είναι η αγάπη, ανάλογη με εκείνη, που χαρακτηρίζει τη σχέση του ίδιου του Θεού με τον κάθε άνθρωπο. (Παύλου Μουκταρούδη, «Διήρχετο διὰ τῶν Σπορίμων», Τόμος Α΄)
Ο άλλος λοιπόν δεν είναι η κόλαση μου, όπως υποστήριζε ο Γάλλος διανοούμενος και θεατρικός Ζαν-Πωλ Σαρτρ. Μπορεί όμως να γίνει, εαν αλλάξω εσωτερική στάση απέναντι του και τον αποκλείσω από τον χώρο της καρδιάς μου. Ένα πρώτο βήμα είναι να δω τη σκληρότητα του άλλου ως ασθένεια αλλά και άσκηση για τον προσωπικό μου αγιασμό και στη συνέχεια η προσευχή μου να γίνει το έδαφος μετανοίας για τον αδερφό μου. Μπορεί να βλέπουμε ο άλλος να είναι γεμάτος αγκάθια αλλά με την αγάπη μπορούν τα αγκάθια να βγάλουν άνθη. (Υπόψη ότι τα συναξάρια των αγίων είναι γεμάτα με κολάσεις που όμως γίνανε παράδεισοι). Να γίνει λοιπόν ο άλλος ο παράδεισος μου! Το λουλούδι στην έρημο! Το διαμάντι στο βούρκο! Το λευκό στο μαύρο! Η ανατολή του Ηλίου στην ρημαγμένη νύχτα.
Γιατί όχι : Δεν είναι κακός ο άλλος, άρρωστος είναι. Δεν γεννιέται κακός ένας άνθρωπος, γίνεται …και φταίω εγώ για αυτό…Φταίμε όλοι…Η κακία είναι αρρώστια και χρειάζεται θεραπεία. Η κακία γεννιέται εκεί που η αγάπη απουσιάζει ή κάποιος τη σκότωσε.Η κακία είναι μια κακή χρήση της ελευθερίας που γίνεται και συμβαίνει από μια αρρωστημένη εσωτερική κίνηση, από μία μόλυνση.
Είναι λυπηρό…“Μα μου έκανε κακό ! Με πλήγωσε τι να κάνω!” Απάντηση : Συγχώρεσε τον ! Έτσι ώστε να ανοίξει ο Παράδεισος για εσένα αλλά και η ελπίδα για εκείνον. Συγχώρεσε τον άρρωστο…και αυτή η συγχώρεση σου θα γίνει γιατρειά για εκείνον. Και λες : “Σιγά μην το κάνω ! Είναι δύσκολο ! Ποιος το έκανε!”.. Απάντηση : Το έκανε ο Άγιος Διονύσιος όχι γιατί ήταν Άγιος αλλά γιατί έγινε Άγιος όταν συγχώρεσε τον φονιά του αδερφού του. Και ο φονιάς τι έγινε ; Από υπόγειο της κολάσεως πήγε στον ουρανό του παραδείσου. Γιατί ; Γιατί η συγχώρεση του Αγίου Διονυσίου έγινε για τον φονιά φάρμακο, σκαλοπάτι για τον ουρανό, ίαση και μεταμόρφωση της υπάρξεως του. Να θυμάσαι : δεν συγχωρώ για να το παίξω υπεράνω, για να δείξω κάτι … Συγχωρώ για να γίνει η καρδιά μου το φάρμακο του άλλου, η αγκαλιά μου να γίνει το δικό του λιμάνι σωτηρίας. Αυτό είναι το μεγαλείο της Πίστης μας !!
Πες ένα σε συγχωρώ ….είναι η φωνή που ανοίγει τον παράδεισο. Είναι ο ήχος της σάλπιγγας που ακούνε οι άγγελοι. Μην κρυβόμαστε, δεν μπορούμε να συγχωρέσουμε με ανθρώπινες δυνάμεις. Μόνο όταν νιώσουμε ότι ο Κύριος μας συγχωρεί δεν έχουμε άλλη επιλογή ώστε να κάνουμε και εμείς το ίδιο. Πως θα ζητήσουμε Παράδεισο από τον Θεό όταν τον αρνούμαστε στο συνάνθρωπο μας ;
Ποιός είναι τελικά ο άλλος ; Είναι μέλος του Σώματος του Χριστού. Συχνά τραυματισμένο…τι θα κάνεις ; Θα τον αφήσεις να αιμορραγεί ; ….
Μην ξεχνάς, αδερφέ, δεν φταίει το Φως σε ένα δωμάτιο την ώρα που έχουμε σκοτάδι…Κάποιος έκλεισε το φως και το σκοτάδι γεννήθηκε αλλιώς δεν θα μπορέσει να υπάρξει. Εσύ τι λές, τι θα κάνεις με τους άλλους ; Θα ανοίξεις την αγκαλιά σου ή θα μείνεις στην κόλαση της αρνήσεως ;
Ας κλείσουμε με τα λόγια του Κυρίου μας Ι. Χριστού : «Εάν αφήτε τοις ανθρώποις τα παραπτώματα αυτών, αφήσει και υμίν ο πατήρ υμών ο ουράνιος. εάν δε μη αφήτε τοις ανθρώποις τα παραπτώματα αυτών, ουδέ ο πατήρ υμών αφήσει τα παραπτώματα υμών» (Ματθ. στ’, 14-15).
Το επαναστατικό μήνυμα της διδασκαλίας του Χριστού για τις σχέσεις ανθρώπου προς άνθρωπο περιέχεται στην παραβολή του Καλού Σαμαρείτη. Για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας εκφραζόταν η άποψη ότι ο συνάνθρωπος μου είναι αδελφός μου, που έχει τα ίδια δικαιώματα στη ζωή με εμένα, αλλά και τις ίδιες υποχρεώσεις. Πώς νοείται, λοιπόν, η κοινωνικοποίηση του ανθρώπου από χριστιανική άποψη και πώς επιτυγχάνεται; Ποια είναι η έννοια του ορθόδοξου ανθρωπισμού και πώς επιτυγχάνεται η πληρότητα της ζωής στο ορθόδοξο ήθος; Σ’ αυτά τα ερωτήματα θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε με το σημερινό μάθημα.
Ποια είναι η έννοια του «πλησίον»; Πλησίον «κατά τη χριστιανική διδασκαλία δεν είναι μόνο ο τοπικά ή κοινωνικά πλησίον, ο συγγενής, ο ομοεθνής ή ο ομόθρησκος και ομόδοξος (…). Ο πλησίον δεν προσδιορίζεται με εξωτερικά στοιχεία, αλλά δημιουργείται με την αγάπη και υπηρετείται με την προσφορά και τη θυσία. Ο Χριστός ήρθε στον κόσμο ως Μεσσίας, δηλαδή ως Σωτήρας και μεσίτης μεταξύ Θεού και ανθρώπων. Και πραγματοποιεί το έργο αυτό προσεγγίζοντας τον άνθρωπο ως πλησίον. Εμφανίζεται ως πεινασμένος, διψασμένος, ξένος, γυμνός, άρρωστος, φυλακισμένος που χρειάζεται βοήθεια, φιλοξενία και συμπαράσταση. Στον άνθρωπο απόκειται να δεχθεί να ανταποκριθεί στην έλευσή Του. Από εμάς, δηλαδή, εξαρτάται να δείξουμε αγάπη στο Χριστό, δείχνοντας αγάπη στον κάθε συνάνθρωπό μας. ¨Ετσι θα έχουμε προετοιμαστεί από αυτήν τη ζωή για την Τελική Κρίση, όπου ο Δικαιοκρίτης Χριστός θα μας κρίνει και θα πρέπει να απολογηθούμε (Βλ. Παραβολή Δευτέρας Παρουσίας Ματθ……..)
Και αν προσφέρει στο Χριστό τροφή, πόση, στέγη βοήθεια, τότε ο ίδιος ο Χριστός γίνεται γι’ αυτόν τροφή, πόση, στέγη βοήθεια και αιώνια ζωή. Στο πρόσωπο του πλησίον υπάρχει ο ίδιος ο Χριστός. Γι’ αυτό κάθε προσφορά που γίνεται προς τον πλησίον, αποτελεί σε τελική ανάλυση προσφορά προς τον Χριστό, όπως και κάθε άρνηση προσφοράς προς τον πλησίον αποτελεί άρνηση προσφοράς προς τον Χριστό. Η πραγματική ζωή του ανθρώπου βρίσκεται στο πρόσωπο του πλησίον».
Αξιοσημείωτη είναι η άποψη του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αλβανίας κυρίου Αναστασίου, εξαιρετικά επίκαιρη σήμερα, σύμφωνα με την οποία « (…) η παλαιά αντίληψη περί ‘’πλησίον’’, η οποία κυριάρχησε στην Παλαιά Διαθήκη, διευρύνεται αφάνταστα στην Καινή όπου, εκτός των άλλων, ο Χριστός μιλώντας για τη χωρίς όρια έμπρακτη, αυθόρμητη αγάπη προβάλλει ως ‘’τύπο’’ έναν αιρετικό, τον Σαμαρείτη. Με την παραβολή αυτή ο Ιησούς όχι μόνο γκρεμίζει την παλαιά θρησκευτική αντίληψη περί του ‘’πλησίον’’, αλλά αντιστρέφει ριζικά το στατικό ερώτημα « τις εστί μου ο πλησίον» με το νέο, δυναμικό « τις δοκεί σοι πλησίον γεγονέναι;» (Λουκ. 10,36). Το χρέος του πιστού είναι ‘’να γίνεται πλησίον’’ του οποιουδήποτε ανθρώπου, ανεξαρτήτως φυλής, θρησκείας, γλώσσας, ιδιαίτερα σε κρίσιμες στιγμές. Η αυθόρμητη αδελφική παρουσία αγάπης προς όλους τους ‘’πλησίον’’ απλώς και μόνο διότι είναι άνθρωποι, αναγνωρίσθηκε ως η πεμπτουσία του χριστιανικού μηνύματος».
Παραταύτα η φιλοξενία στην εποχή μας τείνει να λησμονηθεί. Εκλαμβάνεται περισσότερο ως ρομαντική παράδοση ή και ως υπηρεσιακή υποχρέωση. Μοναδική σχεδόν εξαίρεση αποτελούν τα μοναστήρια, που διατηρούν την φιλοξενία διαχρονικά ως βασική χριστιανική αρετή. Δυστυχώς, η ιδιοπροσωπεία του σύγχρονου ανθρώπου εκφράζεται μέσα από την ατομικότητα, τον εγωισμό, την αποξένωση και απομάκρυνση από τους άλλους ανθρώπους. Ζούμε τόσο κοντά αλλά βρισκόμαστε τόσο μακριά, είμαστε ξένοι μεταξύ μας.
ΑΣΚΗΣΗ 1η : Στη συνέχεια, παιδιά, θέλω να πάρετε στα χέρια σας το Βιβλίο σας και να το ανοίξετε στη σελίδα …Θυμάστε που είχαμε δει την πανέμορφη παραβολή του Χριστού για το ποιος είναι ο πλησίον μας, δηλαδή του ΚΑΛΟΥ ΣΑΜΑΡΕΙΤΗ (σας επισυνάπτω και σχετικό βίντεο).
ΑΣΚΗΣΗ 2η : Ο Αμερικανός Θεολόγος Τζόζεφ Φλέτσερ έλεγε: «Αντίθετο της αγάπης δεν είναι το μίσος αλλά η αδιαφορία». Αναφέρετε καταστάσεις από τη σύγχρονη ζωή όπου γίνεται φανερό ότι κι’ εμείς υιοθετούμε μια παρόμοια στάση αδιαφορίας;
ΕΡΩΤΗΣΗ-ΑΣΚΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ : Να μπείτε στο Youtube και να ακούσετε τον καταπληκτικό Ύμνο της Εκκλησίας μας : «Δoς μοι τούτον τον ξένον…» (Τροπάριο)
ΕΡΩΤΗΣΗ : Ποια είναι η υπόθεση και το νόημά του;
ΒΟΗΘΗΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ : Στην ακολουθία του Μ. Σαββάτου (βράδυ Μ. Παρασκευής, όπου ψάλλεται κατά τη διάρκεια του Επιταφίου ή αμέσως μετά) ο Υμνογράφος ονομάζει ξ έ ν ο ν τον Ιησούν και επαναλαμβάνει επτά φορές τον παρακλητικό στίχο : «Δoς μοι τούτον τον ξένον…». Ο όρος «ξένος», μπορεί να προσδιορίζει τον πρόσφυγα, το μετανάστη, τον διαφορετικό από μένα, μπορεί όμως και κάποιον που κρατώ εγώ έξω από τη ζωή μου.
Ως κοινωνία κρινόμαστε από το γεγονός αν δεξιωνόμαστε την αγάπη ή αν αντιθέτως παράγουμε μυαλά και δομές που δημιουργούν ξένους και αποξένωση. Ο μεγάλος κίνδυνος αυτή τη στιγμή είναι να ξεθωριάσει το όραμα της αγάπης και της αποδοχής του «άλλου». Ο Χριστός υπήρξε περισσότερο ξένος απ’όλους μας και ακόμα και σήμερα παραμένει ξένος και άγνωστος για πολλούς. «Δoς μοι τούτον τον ξένον…» :
ΠΡΟΣΟΧΗ : Πρόσκληση προς όλους μας για επικαιροποίηση του αιτήματος του Ιωσήφ! Είπεν ο Κύριος : «ξένος ήμουν και δεν με βάλατε στο σπίτι σας…», ταυτίζοντας τον εαυτό του με τον ελάχιστον αδελφό Του. Τον «ελάχιστον», τον οποίον ο Χριστός αναδεικνύει σε κριτήριο κρίσης και κατάκρισης ενώπιον του «φοβερού βήματός» Του (Β΄ Παρουσία Του).
